Cussegl pastoral
Quei duei esser ina gruppa da pliras persunas, da tuttas pleivs (anteriuras), che sustegnan la lavur pastorala digl augesegner. Ellas gidan d’organisar las fiastas ecclesiasticas (p. ex. Perdanonza cun persunas che portan balduchin, cafanuns, cruschs etc. ) e ch’enqueran era ideas per sentupadas da parochianas e parochians ordeifer las messas. Era integrau el Cussegl pastoral fuss ina gruppa liturgica, persunas che segidan cun leger las lecziuns duront messa, che segidan tier survetschs divins dil plaid.
Sche vus sesentis plidentai e veis interess da collaborar en ina tala gruppa lu s’annunziei ruasseivlamein tier in commember da suprastonza da pleiv.
Dus exempels dalla lavur digl (anteriur) Cussegl pastoral Rueun:
1. Muossavia per gis da mortori e sepultura
Introducziun
„La mort ei ina vart ch’ei viulta viers nus, – la vart da quei entir ch’ha in’autra vart e lezza ei la levada.“
Quels palids da Romano Guardini fan nus attents sin il fatg dalla mort che meina alla levada. Sut quei aspect sepresenta quest „muossavia“ per gis da mortori e sepultura. Possi quei „muossavia“ esser in beinvegniu agid en situaziuns da mortoris, – mo era da speronza ella nova veta enten il Segner.
Cussegl pastroral, Rueun
Da quest muossavia ei vegniu priu enconuschientscha alla radunonza da pleiv dils 6 d’avrel 2001.
Cumiau
L’ura vid la preit pendida
ha giu dau siu tact d’adina.
Oz ei stauncla sia frida,
moribunda tuttenina.
Cur ch’jeu passel sur la sava
digl esch-stiva sco antruras,
sent’jeu ch’enzatgei muncava.
Passas fuvan tut las fluras.
Il car maun ch’ellas tgirava
era daus anetg per tiara.
Ina ros’el enserrava
sco vegliond sper ina bara.
En ventira e pitgira
vein partiu la sort variabla
cun la solia finamira
da cattar en Diu la stabla.
Mia ura ch’ei ual stada
ed il maun cun quella rosa
ein avis che ina gada
vegn mi’ura, la davosa.
Giusep Durschei
Annunzias
En cass ch’ina persuna ei morta a casa, en spital ni en casa d’attempai:
o schar attestar la mort entras il miedi da casa (mo tier la mort a casa)
o contactar igl Uffeci parochial, fixar il di e l’ura da sepultura, fixar termin cu la bara vegn en caplutta da morts.
· en cass d’absenza dil spiritual contactar la calustra ni il caluster (pervia tuccar da miert, semtgar la caplutta da morts)
o informar ils tierparents (semtgar gliesta d’adressas e numeras da telefon sche pusseivel avon in cass da mortori)
o informar igl Uffeci civil (081 926 25 35 (mira era: http://www.regiun-surselva.ch/uffeci-civil)
Annunzias publicas
o annunzias da morts per tuttas gasettas tier Somedia ni sut www.abschied-nehmen.ch
Vestgir, crusch e vischi
o vestgir:
ils da casa, vischins ni survetschs da bara:
Serafin Decurtins, Rabius 081 943 22 33
Ignaz Furger, Mustér 081 936 44 44
o crusch e vischi:
sevolver tier ils survetschs da bara surnumnai
sch’ins metta beingleiti suenter la mort il / la defuntA el vischi, buca serrar giu, schar sferdentar e pér suenter vegnir en caplutta da morts
Transport
o il transport dalla bara en caplutta da morts succeda per regla entras il survetsch da bara
o procurar per ils 4 porta-bara (il bia figliols, parents ni vischins), ina persuna che porta la crusch (il di da sepultura) ed ina persuna che porta la candeila (event. tschep da tschera).
Flurs e tschupials
o flurs, tschupials e matgs vegnan deponi en caplutta
o il di da sepultura ein ils parents responsabels che las flurs, ils tschupials e matgs vegnan purtai en baselgia; quei sto succeder baul avunda, buca pér cuort avon la messa
o ei dat era la pusseivladad, enstagl purtar las flurs e tschupials en baselgia, da metter ei sper la fossa avon la sepultura
o ils parents han da dumandar affons, giuvenils ni autra glieud che porta las flurs ed ils tschupials ô en santeri
o flurs e tschupials ein buca il pli impurtont!
Inscripziuns sin pindels:
enstagl: „davos salid“ e „letzter Gruss“
plitost: „Nus engraziein“, „In Dankbarkeit“, „Lebe in Christus“, „en regurdientscha“
buca dar en allas fatschenta da flurs e tschupials mo ils nums e gl’auter surschar a lezza! Indichei exactamein las inscripziuns!
Riug da bara
o setschintschar cul responsabel dil riug da bara pervia dalla sepultura; notar zacons datums impurtonts e staziuns remarcablas ord la veta dil defunct / dalla defuncta; dar enconuschent autras communicaziuns
Caplutta da morts
o dalla caplutta da morts san ins far diever ni buc, sco ins giavischa (annunziar ad uras; unviern – scaldar!)
· sch’ins salva il defunct / la defuncta a casa han ils parents da procurar che la bara seigi il di da sepultura sil pli tard 2 uras avon la sepultura en caplutta da morts
· plinavon ein ils parents responsabels che las perscripziuns da higiena pertuccont baras en casa vegnan suandadas.
o vegn ei fatg diever dalla caplutta da morts survegnan ils parents dil defunct / dalla defuncta ina clav per la caplutta ed ein lu sez responsabels pigl arver e serrar sco era per las candeilas. Medemamein survegnan els la clav per la scaffetta da condolientschas
o la caplutta ei per ordinari aviarta dallas 09:00 – 21.00 uras ni tenor cunvegnientscha
o candeilas, vischi per aua benedida ed ina scaffetta per condolientschas metta la pleiv a disposiziun
o il far diever dalla caplutta ei gratuit priu ô il schubergiar. Pil schubergiar vegn ei priu ord l’unfrenda da sepultura l’indemnisaziun necessaria.
Rusari
o rusari per il defunct / la defuncta vegn recitau en baselgia las duas seras avon la sepultura allas 19:00 uras (en cass da messa pér allas 20:00 uras)
Messa dil tierz, caudonn e fundada
o la messa dil tierz vegn per ordinari legida enteifer la jamna suenter la sepultura
o pertuccont messa caudonn sco era messa fundada sevolver tier igl Uffeci parochial
Past da bara
dumandar ad uras ustrias pervia dil past da bara
Indicaziuns pigl Uffeci parochial
o num e prenum dil defunct / dalla defuncta
o datum da naschientscha
o datum da mortori
o di ed uras da sepultura
o fixar termin per vegnir culla bara ella caplutta da morts
o messa dil tierz
o rusari da morts
o secunvegnir davart ir en casa pervenda partenent riug da bara
Indicaziuns pigl Uffeci civil (canzlia communala)
o num e prenum dil defunct / dalla defuncta
o datum da naschientscha
o datum da mortori
o di ed uras da sepultura
exempels per annunzias da morts
Suenter ina veta cumplenida da carezia tier Diu e quitau per ils ses, confortaus(-ada) cun il s. Viatic ha il Signur sur veta e mort clamau nies (nossa)
……………………………..
alla patria celestiala. El (ella) ei morts (-a) suenter ……………… ella vegliadetgna da ………………..
Ils ses spiardan lur ……………….. mo speran ella legria pascala ch’il Diu da veta ha preparau per quels che carezan el.
Per l’oraziun e regurdientscha supplicheschan: ……………. (ils nums dalla parantella)
La sepultura ha liug ………………………….
Enstagl da fluras e tschupials veglien ins seregurdar da …………………… (nr. dil conto)
* * * * * * * *
Il Diu buntadeivel ha clamau ord questa veta alla patria celestiala nies (nossa)
……………………………
El (Ella) ei morts (-a) beinpreparaus (-ada) tras la grazia dil Segner ella vegliadetgna da ……………………
Nus recumandein il (la) defunct (-a) a Vies memento (a Vossa oraziun).
En uniun cun il spartiu (la spartida): ……………………. (ils nums dalla parantella)
La sepultura ha liug ……………………………………
* * * * * * * *
Enstagl da flurs e tschupials
enzaconts exempels:
| num | conto | |
| o | Centros sociales Cristo Obrero(Clotilda Demund, Peru) | PC 70-4900-1 |
| o | Benediktiner Missionare, Uznach | PC 90-6990-0 |
| o | Missionshaus Immensee | PC 01-6183-3 |
| o | Casa Depuoz, Trun | |
| ooooo | baselgia s. Andriu, Rueuncaplutta s. Maria Madleinacaplutta s. Claucaplutta s. Antoni caplutta s. Francestg | RB Surselva, 7130 GlionCH90 8107 3000 0017 1348 3CH48 8107 3000 0017 2345 4CH38 8107 3000 0017 2353 7CH22 8107 3000 0017 2324 3CH47 8107 3000 0017 2337 5 |
| o | ulteriuras ovras caritativas |
Tgei eis ei da liquidar suenter la sepultura?
Aschinavon ch’il defunct ni la defuncta posseda in testament ch’ei deponius a casa, sto tal vegnir surdaus aschi prest sco pusseivel agl Uffeci circuital. El medem mument eis ei d’indicar las adressas dils artavels.
o procurar per evtl. engraziaments
o evtl. abdicar gasettas u midar adressas
o evtl. abdicar segiradas
· da malsauns / d’accidents
· da veta
· d’auto
· da bagheths ni mobiliar
segiradas ein dad informar cun ina brev inscretta cun indicar la numera dalla polissa. Aschuntar igl attestat da mortori, ch’ins survegn digl Uffeci civil.
Tier ulteriuras segiradas eis ei da sclarir schebein la segirada duei vegnir cuntinuada (indicar sin tgei num) ni cassada.
o Informaziun alla cassa da pensiun sco era alla cassa da avs
o Tier bancas ni schec postal:
· presentar igl attest dad ierta
· pretender in extract da saldo da tut las vaglias per il di da mortori
Tgei eis ei da semtgar per la taglia?
o stan dalla facultad il di da mortori
o carnets da spargn (schar far in extract per il di da mortori)
o obligaziuns ni autras investiziuns sclarir culla banca
o rimnar tut ils quens en connex culla sepultura e far ina survesta
Numeras da telefon
| Spital regiunal, Glion | 081 926 51 11 |
| survetschs da bara:Decurtins Serafin, RabiusFurger Ignaz, Mustér | 081 943 22 33081 947 44 44 |
| Uffeci civil | 081 926 35 25 |
Secalma
Secalma tgeu mi’olma stai:
il Segner ei cheusi!
Sefida lu bandun’el mai
e meina tei tudi.
El sa schi bein co’i stat cun tei,
conuscha la dolur.
Tiu mal semida franc vonzei
en sempitern’amur.
Gion Battesta Sialm
___ ___ ___ ___ ___
2. Muossavia per processiuns
Il senn dalla processiun
o la processiun vul far veseivel nies esser sin viadi era sco cartentas e cartents. Cun Cristus mein nus nies viadi dalla veta.
o las cruschs, las bandieras ed ils cafanuns che vegnan purtai da processiun ein simbols che vulan dir che nies viadi ei bein signaus dalla crusch, mo cuntegn gia la speronza pascala che Cristus victorisescha era en nus.
o las statuas da Maria e dils sogns muntan che nus essan era cumpignai dalla mumma da Jesus e dils sogns.
o nossas processiuns muossan che nies Diu vul buc esser mo en baselgia cun nus, mobein ch’el vul esser cun nus era en nies mintgadi da lavur e stenta.
Ponderaziuns practicas
o ina processiun ei biala e dat perdetga da cardientscha, sch’ella sespleiga en in bien uorden e cun in cert ruaus
o ei fuss perquei giavischeivel, sche tuts stessen en baselgia, entochen che la processiun semetta en moviment
o mintga gruppa banduna lu la baselgia ella successiun ch’ei tucca
o la successiun ei publicada ella vitrina sper la porta baselgia sco era sillas duas tablas neras all’entrada dil santeri
Purtaders
o ils purtaders da cruschs e balduchin vegnan elegi dalla radunonza da pleiv per ina perioda da 3 onns. En cass d’absenza procuran ils purtaders sez per in substitut.
Sontgilcrest
1. bandieras
2. societad da musica
3. parada
4. curscha alva
5. affons
6. crusch cotschna
7. chor mischedau
8. premcommunicantAs
9. ministrantAs
10. balduchin
11. umens
12. crusch blaua
13. dunnas ed affons pigns
Perdanonza
Nossadunna dil s. Scapulier
1. bandieras
2. societad da musica
3. parada
4. curscha alva
5. affons
6. crusch cotschna
7. chor mischedau
8. statua da Nossadunna
9. premcommunicantAs
10. ministrantAs
11. balduchin
12. umens
13. crusch blaua
14. dunnas ed affons pigns